Page 419 - Multidisipliner Covid 19

COVID-19 ve Endokrin Sistem Hastal›klar›

olduğunu göstermektedir (27-29). Literatürde farklı veriler olmakla birlikte
farklı yayınlarda vitamin D düzeyinin pnömoni, sepsis, akut respiratuar
distres sendromu (ARDS), kalp yetmezliği ve diyabet gelişme riskleri ile
ters korelasyon gösterdiği, sigara içiciliği ve hava kirliliğinin vitamin D
düzeylerini azalttığı bildirilmektedir (27). Vitamin D eksikliği veya
yetersizliğinin insülin direnci ve insülin direnci ile ilişkili hastalıklarla
bağlantısı bilinmektedir (30). COVID-19 ilişkili ölüm oranlarının ileri yaş
ve düşük 25 hidroksi (OH) vitamin D konsantrasyonu ile ilişkili kronik
hastalık birlikteliğinde arttığı bildirilmiştir (28). Bu nedenlerle vitamin
D’nin SARS-CoV-2 enfeksiyon riskini azaltmak, olumsuz prognozu ortadan
kaldırmak ve COVID-19 hastalarında gözlenen proinflamatuar durumu
veya sitokin fırtınasını yönetmek için yardımcı bir tedavi olabileceği
düşünülmektedir (27, 28, 31), ancak bu konuda henüz yeterli klinik kanıt
bulunmamaktadır.

İsviçre’den yapılan ve COVID-19 hastalarında vitamin D düzeyini araştıran
bir çalışmada 107 hastanın verileri değerlendirilmiştir. Bunlardan SARS-
CoV-2 pozitif olan 27 hastanın 25(OH) vitamin D sonuçları (Ortanca: 11.1
ng/mL), negatif olan 80 hastanın sonuçları (Ortanca: 24.6 ng/mL) ile
karşılaştırıldığında, pozitif olanlarda D vitamini düzeyinin anlamlı düşük
olduğu ve yaşı >70 olanlarda bu farkın belirgin olduğu gösterilmiştir (31).
Vücudumuzda bulunan D vitamininin %80-90’ı güneşten gelen ultraviyole
B ışınları aracılığı ile deride sentez edilmektedir (30). Dışarı çıkma
kısıtlamaları ve güneşe maruziyetin azalması bu dönemde ilaç ve gıda
takviyeleri ile vitamin D alımının önemini artırmaktadır. Vitamin D
takviyesinin, özellikle eksiklik veya yetersizlik (<20 ng/mL) saptanan
kişilerde akut solunum yolu enfeksiyonlarından koruma sağladığı
gösterilmiştir ancak yine de bu takviyeler vitamin D düzeyi biliniyorsa
ve <20 ng/mL ise uygulanmalıdır. Farklı araştırmaların sonuçları dayanak
alındığında vitamin D düzeyi normal aralığa (30-50 ng/mL) getirilmelidir.
Ancak tüm bu konular hakkında COVID-19 için kesin ve net veriler
bulunmamaktadır ve rastgele vitamin D takviyeleri kullanılmamalıdır
(27, 31, 32).

COVID-19 ve Adrenal Yetmezlik

SARS-CoV-2 enfeksiyonu hipotalamopituiter-adrenal (HPA) aksı da

418