Bursa Tabip Odası 14 Mart Tıp Haftası Etkinlikleri kapsamında düzenlenen ve moderatörlüğünü Prof. Dr. Kayıhan Pala’nın yaptığı etkinlikte Mustafa Sönmez, pandemide bozulan sağlık ekonomisini anlattı.
Prof. Dr. Pala’nın moderatörlüğünde gerçekleşen etkinlikte Türkiye’nin ekonomik durumunu yorumlayan Mustafa Sönmez, Türkiye’yi değerlendirebilmek için dünyanın da ne durumda olduğunu görmek gerektiğini, pandemi öncesinde de dünya ekonomisinin yavaşlama gösterdiğini söyledi. Dünyanın son 15-20 yıldır zor zamanlar geçirdiğini belirten Sönmez, mevcut üretim-insan ilişkileri içerisinde insanlığın yaşamının sürdürebilmesini riskli bulduğunu ifade etti. Pandemi nedeniyle dünya ekonomisinin küçüldüğünü belirten Mustafa Sönmez, “2020 küçülme oranının yüzde 4 olduğu tahmin ediliyor. Bu 2008-2009 krizinde de ondan önceki krizlerde de yaşanmamış bir küçülme oranı. Üstelik bu olağan üstü kamu ya da devlet müdahalelerine rağmen oldu” diye konuştu.
PİYASANIN ALTINDA SATILMIŞ
Prof. Dr. Pala, Merkez Bankası’nın rezervi konusunda tartışmalara değinerek, Sönmez’den bu konuyu yorumlamasını istedi. “Kasada 1 dolar bile yok” diyen Sönmez şöyle devam etti: “Gerçekten Merkez Bankası’nın bütün rezervleri satılmış durumda. Rezerv olarak vitrinde duran, aslında bankalardan ödünç alınmış paralar. Hem yükümlülük dediğimiz, zorunlu karşılıklar, yani emanet paralar, hem de swap dediğimiz kaynaklar düşüldüğünde Merkez Bankası’nın parası yok.” 128 milyar dolarlık bir kamu varlığının, Merkez Bankası’nın döviz alım-satım yöntemlerine hiç uymayan bir şekilde, Hazine ve kamu bankaları üzerinden satıldığını belirten Mustafa Sönmez, “Bunun hangi dolar kurundan kimlere satıldığı, kimlerin faydalandığı koca bir soru işareti. Merkez Bankası’nın işleri arasında döviz almak-satmak vardır ama bu yıllık 3-4 milyar doları geçmez ve hepsi açık ihalelerde satılırdı” ifadelerini kullandı.
ORTADA GELİR TRANSFERİ VAR
Rezervde bulunan doların piyasadaki fiyatın altında satıldığını vurgulayan Sönmez, “Merkez Bankası’nın rezervlerini boşaltma pahasına yapıldı bu. Ortada çok net bir gelir transferi var. Bir özelleştirme aslında… Merkez Bankası rezervi demek bir kamu varlığı demektir. Kamu varlığını değerinin altında satmış oldular. 128 milyar doların aktarımında sadece bir liralık bir avantaj bile sağlansa 128 milyar lira ediyor. Yani 19 milyar dolarlık rant aktarmış oluyorsunuz. Merkez Bankası’nın rezervsiz bırakıp borçlanmaya gidilmek zorunda da kalınıyor. Dışarıya karşı Türkiye’yi, rezervi tükenmiş, aşırı kırılgan bir pozisyona sokmuş oluyor” dedi.
2021 yılını dünyada olanlar belirleyecek diyen Sönmez, pandemi sonrası yaşanacak türbülanslara Türkiye ekonomisinin dayanıklı olmadığını söyledi ve ekledi: “Burada bir direnme gücümüz yok. Siyaseten de hem Avrupa’ya, hem diğer merkez ülkelere karşı iktidar bir güven telkin etmiyor. O yüzden reformlara sarılıyorlar ama içi kof çabalar. Erdoğan’ın siyaseten ayakta durmasının zor olduğunun finans kaynakları da farkında.”
AŞI TEDARİĞİNDE YAŞANAN SORUNLAR
Aşıların tedariğinde yaşanan sorunlarda maddi sebepler olup olmadığını konusunu da yorumlayan Sönmez, “Dış basında çıkan bir makaleye gören Sinovac’ın aşısının iki doz fiyatının 30 dolar olduğu yazıyordu. Bizde tek dozu için 12 dolar deniyor. 120 milyon doza ihtiyaç var. Hatırı sayılır bir aşı harcaması gerekiyor. Türkiye 717 milyar dolarlık bir ekonomi. Bunun hesabı kitabı olmamalı, bunu parasının bir yerden bulunması gerekiyor” diye konuştu.
