Sigara Yasası Uygulamalarına Dair Yapılan Araştırma Sonuçları Gösterdi: İşletmelerde İhlal Oranı %50’ye Varıyor
31 Mayıs Tütünsüz Dünya Günü öncesi Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi (SSUK) bileşenlerini oluşturan uzmanlar bir araya gelerek sigara yasası ihlallerini değerlendirdi. SSUK ve STK bileşenleri tarafından düzenlenen basın toplantısında ülkemizde tütün kontrolü düzenlemelerinin uygulanma sorunlarına ışık tutan yeni araştırmaların sonuçları paylaşıldı. Basın toplantısına TTB adına TTB Eski Merkez Konseyi Üyesi Dr. Hüseyin Demirdizen katıldı.
Sigara Yasası Uygulamalarına Dair Yapılan Araştırma Sonuçları Gösterdi:
İşletmelerde İhlal Oranı %50’ye
Varıyor.
31 Mayıs Tütünsüz Dünya Günü öncesi Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi (SSUK) bileşenlerini oluşturan uzmanlar bir araya gelerek sigara yasası ihlallerini değerlendirdi. SSUK bileşeni derneklerin yaptığı araştırmaların çarpıcı sonuçlarının masaya yatırıldığı toplantıda, 4 yıl önce 4207 sayılı yasanın genişletilmesiyle getirilen yasakların her geçen gün daha az uygulandığı ortaya kondu. Araştırmalara göre işletmelerin %50’ye yakınında ihlal yapılıyor. İşletmelerin %42.7’si hiç denetim görmediğini beyan ederken, denetim gördüğünü belirtenlerin %40.8’inde ve ceza kesilenlerin % 57.1’inde ihlaller devam ediyor.
Yeni alkol yasaklarını içeren Torba Yasa ile yapılan değişikliklerin, sigara yasaklarındaki uygulama sorunlarını çözemeyeceğini belirten SSUK yetkilileri ‘Sigara mücadelesi alkolden ayrı tutulmalıdır.’ dedi.
Kamuya açık kapalı alanlarda sigara yasağının dördüncü yılı doluyor. ilk günlerinde çok heyecanla uygulanan bu yasaklar sigara tüketimini % 12 sıklığında düşürmüş, sigara ilişkili hastalık başvurularını % 20 azaltmış ve ülkemize bir çok ödül kazandırmıştı. Ancak son dönemde yasakların uygulanmadığına dair Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi’ne (SSUK) gelen çok sayıda şikayet ve basında köşe yazarları tarafından dile getirilen uygulama sorunları, tekrar harekete geçmek gerektiğini gösterdi.
Aldığı şikayetler ve yaptığı gözlemler üzerine çalışmalara başlayan SSUK bünyesindeki dernekler, uygulamada yaşanan sorunları araştıran yeni araştırmalar yaptı. Ancak bir çok dünya ülkesine örnek gösterilerek hayata geçirilen kapalı alanlarda sigara yasağı ve reklam yasakları, uygulama aşamasında hayal kırıklığı yarattı. Yapılan araştırma sonuçları, yasakların uygulamasında ciddi sorunlar olduğunu ortaya koyarken uzmanlar devletin yetkili mercilerini tekrar harekete geçmeye çağırıyor.
Denetim ve ceza sistemimiz caydırıcı değil. İşletmelerde ihlal oranı %50’ye varıyor.
Kapalı alan sigara yasaklarına uyumun olmadığına dair basında yer alan köşe yazıları ve vatandaş yakınmalarından yola çıkan Sağlık Enstitüsü Derneği ve Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı; İstanbul’un en çok ikram işletmesinin bulunduğu dört ilçede örnekleme ile seçilen caddeler üzerindeki işletmelerde sigara yasaklarına uyumu araştırdı.
İşletmelerin gündüz ve gece koşulları değerlendirilerek ve yöneticileri ile yüz yüze anket görüşmesi yapılarak gerçekleştirilen çalışma sonuçlarına göre işletmelerin % 37’inde yasağın aleni olarak ihlal edildiği, gizli yöntemler ile ihlali sürdürenler dikkate alındığında oranın %49.5’a ulaştığı görüldü.
İşletmelerde Alkol Satışı Ihlal Oranını Arttıran Faktör Değil
Çalışmayı yürüten Marmara Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı öğretim Üyesi Doç. Dr. Pınar Ay; “Gençleri hedef kitle seçmiş işletmelerde ihlal oranı çok daha yüksek bulunmuştur. Ayrıca yasaya uymayan işletmelerde havalandırma cihazlarının bulunduğu ve açılır-kapanır sistemler kapalı tutulduğu görülmüştür. Beklenenin tersine alkol servis etme, ihlal oranını arttırmamaktadır. Uyumsuzluk gösteren işletmelerde müşterilerin sigara içmesi için meşrubat kutuları, ıslak peçeteler, su dolu pet bardaklar gizli küllük olarak kullanılmaktadır. Ayrıca yaklaşık her beş işletmeden birisinde izmarit görüntüsü tespit edilmiştir” dedi.
Çalışmanın ortağı olan Sağlık Enstitüsü Derneği Başkanı Prof. Dr. Elif Dağlı; “Anket uygulanan işletmelerin % 42.7’si hiç denetim görmediğini beyan etmektedir. Ancak daha ilginç olarak denetim gördüğünü belirten %40.8’inde, ceza kesilenlerin % 57.1’inde hala ihlal sürmektedir. Denetim ve ceza sistemimiz belli ki caydırıcı olamamaktadır. 4207 sayılı yasada yapılan değişiklikler ile kapatma cezasının daha ağır koşullar ile getirilmesini beklerdik” şeklinde yorum yaptı.
Reklam Yasaklarına Uyumu Araştıran Çalışmaya Göre İhlal Oranı: % 91.4
Türk Toraks Derneği ve Sağlık Enstitüsü Derneği tarafından, 7 kent merkezinde gerçekleştirilen, ‘Sigara ile ilgili reklam yasaklarına uyumu’ inceleyen diğer bir araştırma ise daha kötü sonuçlar ortaya koydu. Ankara, Aydın, Diyarbakır, Gebze, İstanbul, Kayseri, Van illerinde, yürüme turu ile belirlenen, 10 veya daha az satış noktasında gözlem yapılması, gözlem formlarının doldurulması ve fotoğraf ile belgelenmesi yöntemiyle gerçekleştirilen çalışmanın sonuçlarını açıklayan Türk Toraks Derneği Tütün Kontrolü Çalışma Grubu Başkanı Doç. Dr. Osman Elbek; “Maalesef yasaya aykırı olarak satış noktalarının %65.5’unda sigaraların işletme dışından görüldüğünü, %43’ünde uygun olmayan fiyat bildirimi olduğunu, %29.3’ünde sigaraların birden fazla noktada satışa sunulduğunu, %25.9’unda satış ünitesi üzerinde reklam unsurunun bulunduğunu ve %20.7’sinde müşterilerin erişimine açık olduğunu saptadık. Araştırmamızda toplamda reklam ihlalini % 91.4 oranında bulduk. Biz yaşanan bu ihlallerin nedenini yasaya uyumu denetleyecek bir mekanizmanın geliştirilmemiş olmasına bağlamaktayız.” şeklinde konuştu.
Tıp Hukuku Derneği Başkanı Av. Sunay Akyıldız; “Tütün kontrolü için yapılan katkılar hiç şüphesiz ki sağlığa olumlu katkı sağlayacaktır ancak sonuca ulaşmak için yazılan kanunlar uygulanmak ister. Sunulan çalışmalardan kanunların iyi uygulanmadığını görmekteyiz. Uygulamayı geliştirmek zorundayız” dedi.
Tütün ve Alkol Mücadelesini Yöntemleri Farklıdır
4207 sayılı yasada değişiklik yapan torba yasayı değerlendiren SSUK Hukuk Danışmanı Av. Turgut Kazan ise “Torba yasada daha önce tütün için yapılmış her madde aynen alkole uygulanmıştır ve artık alkol tütün ile birlikte anılmaktadır. Tütün kontrolüne emek vermiş bütün bilim adamları ve biz hukukçular iki konunun aynı şemsiye altında değerlendirilmesine karşıyız. Özellikleri, kullanım sıklığı ve toplumdaki normları çok farklı olan maddelerin mücadele yöntemleri de farklıdır.” şeklinde konuştu..
Daha Detaylı Bilgi İçin: Gamze Varol, Base İletişim, 0212 352 92 62, gamze@baseiletisim.com
Sigara ve Sağlık Komitesi (SSUK) Hakkında Bilgi:
Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi, kurulduğu 1995 yılından bu yana dünyada ve Türkiye’de 40’dan fazla sivil toplum ve kamu kurumu bileşeni ile tütün kontrolünün koşulsuz ve sürekli savunucusu olmuştur. Gözlemleri, öngörüleri, bilimsel kanıt üretim(ler)i ile her zaman bilimi toplumla yaklaştırmaya çalışmıştır. Ülkemizde, bugün, tütün kontrolünün güçlenmesine gereksinim bulunmaktadır. SSUK, birikimlerinin topluma ulaşması için dün olduğu gibi bugün de tütün kontrolü amaçlı çalışmayı, üretmeyi sürdürmektedir.
