Dünyada ortalama sıcaklıklar aynı hafta içerisinde üç kez üst üste rekor kırarken, küresel ortalama sıcaklığın 17,23°C olduğu 6 Temmuz 2023, kaydedilen en sıcak gün olarak kayıtlara geçti. İklim değişikliğinin bir sonucu olarak aşırı sıcak olayları, dünya çapında yaz mevsimlerinin kalıcı bir özelliği haline gelerek çok sayıda ölüme neden olmaktadır ve ekosistemlerimizi sonsuza dek etkileyebilmektedir.
Enerji elde etmek için fosil yakıt yakılması, araç egzoz salınımı, yoğun endüstriyel tarım faaliyetleri gibi insan aktiviteleriyle atmosfere salınan karbondioksit (CO2) ve diğer gazlar dünyanın üzerinde tıpkı sera gibi bir örtü oluşturarak altında kalan alanın ısınmasına neden olmaktadır. Bu gazlara bu etkilerinden dolayı sera gazı adı verilmektedir. Atmosferde zamanla biriken sera gazları dünya sıcaklığının yükselmesine ve beraberinde rüzgâr, nem ve ısı döngüsünde değişiklikler ile aşırı hava olaylarına yol açmaktadır. Bu ısınma, kentlerde yoğun betonlaşmayla birlikte ısı emici olan toprak ve yeşil alanların azalması ve binalarda kullanılan ısı tutucu malzemeler nedeniyle daha yoğun yaşanmakta ve kentsel ısı adaları oluşmaktadır. Enerji kullanımından açığa çıkan ısı da kentsel ısı adası oluşumunun bir diğer nedenidir. Bu nedenle kentlerde yaşayanlar çok daha büyük risk altındadır.
Genellikle insanların hayatlarını rahat bir biçimde sürdürebildikleri hava sıcaklığı, 17°C ile 31°C arasıdır. Aşırı sıcaklık artışının insan sağlığı üzerine ciddi olumsuz etkileri olmaktadır. Aşırı sıcaklar, sıcak çarpması, ısı senkopu, ısı krampları gibi sıcakla doğrudan ilişkili bir dizi hastalığa neden olabilir. Ancak, asıl tehlike aşırı sıcakların mevcut kronik hastalıkların kontrolünü zorlaştırarak ağırlaşmasına, dolayısıyla hastane başvurularının artmasına, hatta ölüme neden olmasıdır. Yaşlı bireyler, küçük çocuklar ve bebekler, hamileler, kronik hastalığı olanlar ve açıkta çalışanlar daha fazla risk altındadır.
Dünya Sağlık Örgütü, 2022 yılında Avrupa’da en az 15 bin kişinin hayatını aşırı sıcaklar nedeniyle kaybettiği açıklanmıştır. Aşırı sıcakların bu yaz Amerika Birleşik Devletleri’nde sağlık hizmetleriyle ilgili maliyetlerde 1 milyar dolar artış yaratacağı, artan vücut ısısıyla ilgili koşullar nedeniyle yaklaşık 235.000 acil servis başvurusuna ve 56.000’den fazla hastane yatışına yol açacağı öngörülmektedir.
Aşırı sıcaklar açısından coğrafik konumu nedeniyle hayli risk altında olan ülkemizde halkımızın bu duruma hazırlıklı olması ve toplumsal önlemlerin alınması çok önemlidir. Bu noktada erken uyarı sistemlerinin oluşturulması, koruyucu önlemlerin alınması, uyum stratejilerinin geliştirilmesinde Sağlık Bakanlığı ve diğer ilgili kurumlara önemli görevler düşmektedir. Bu konuda acilen “sıcak sağlık eylem planına” ihtiyaç vardır. Küresel sıcaklıkların sanayi öncesi seviyelere göre 1,5°C’den fazla artmasına izin vermek, dünyanın birçok yerinde yaz sıcağını dayanılmaz hale getirebilir. Bu seviyeyi +1,5°C’nin altında olacak şekilde sınırlandıran Paris İklim Anlaşması hedefine ulaşmak, oluşacak zararları önlemede ülkemizin ve tüm dünya ülkelerinin birinci önceliği olmalıdır.
Türk Toraks Derneği
Halk Sağlığı Uzmanları Derneği
Türk Tabipleri Birliği Uzmanlık Dernekleri Eşgüdüm Kurulu Yürütme Kurulu
Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi
